UYGUN - SPOTLU SORU BANKASI - TÜRKÇE 5. SINIF

ETKİNLİK YANIT ANAHTARI www.sadikuygun.com.tr 220 METİN TÜRLERİ 5. BÖLÜM www.sadikuygun.com.tr 110 ETKİNLİK 31 Hikâye ve Hikâye Ögeleri, Masal, Fabl, Dilekçe, Gazete Haberleri ESKİCİ Önce yetim kalan küçük Hasan, anası da ölünce uzak akrabaları ve konu komşunun yardımıyla halasının yanına, Filistin'in ücra bir kasabasına gönderiliyordu. Hasan vapurda oyalandı; gırıl gırıl öten vinçlere, cankurtaran simitlerine, sandallara bakarak çok eğlendi. Beş yaşındaydı, peltek şirin konuşmasıyla yolcuları da eğlendirmişti. Fakat vapur şuraya buraya uğrayıp yolcuları bıraktıktan sonra Hasan'ı bir durgunluktur aldı. Kalanlar bilmediği bir dilden konuşuyorlardı. Ona, alıştığı gibi seslenmiyorlardı. Artık ana dili büsbütün işitilmez olmuştu. Hasan'ı indirdiler. Hiç tanımadığı, annesine benzemeyen bir kadın onu göğsüne bastırdı. Bu kadının yanın- daki kadınlar da ona sarıldılar. "Ya habibi!" diyordu "Ya ayni!" Hasan durgun, tıkanıktı; susuyor, susuyordu. Öyle haftalarca sustu. Anlamaya başladığı Arapçayı inatla konuşmayarak sustu. Filistin'deki yaşantıya alışmıştı ama yine de hiç konuşmuyordu. Bir gün halası sokaktan geçen bir satıcıyı çağırdı. Evin avlusuna üstü başı yırtık ve dağınık kılıklı bir adam girdi. Adamın önüne bir sürü sökük, patlak eski ayakkabı dizdiler. Eskici iskemlesine oturdu ve bu ayakkabıları tamire başladı. Hasan da merakla onu izlerken bir anda dalgınlıktan ana dili ile sordu: – Çiviler ağzına batmaz mı senin? Eskici başını şaşkınlıkla kaldırdı. Uzun uzun Hasan'ı inceledikten sonra: – Türk çocuğu musun be? – İstanbul'dan geldim. – Ben de o taraftan... İzmit'ten... Dişsizlikten peltek çıkan bir sesle eskici yeniden sordu: – Ne diye düştün bu cehennemin bucağına sen? Hasan anladığı kadarıyla anlattı. Kanlıca'daki evlerini, komşunun oğlu Mahmut'la balık tutuşlarını, anasının hastalığını... Asıl konuşan Hasan'dı, altı aydan beri susan Hasan, durmadan dinlenmeden konuşuyordu. Yanakları sevin- cinden pembe pembe, tazecik sevinçli sesiyle sürekli konuşuyordu. Eskici hem çalışıyordu hem de ayrı kaldığı yurdunun bir türküsünü dinlermiş gibi dinliyordu. Ellerini de Hasan'ı daha iyi dinlemek için ağır tutuyordu ama bütün ayakkabılar tamir edilmiş, iş bitmişti, ağır ağır toplandı. Hasan yüreği burkularak sordu: – Gidiyor musun? – Gidiyorum ya, işimi tükettim. O zaman gördü ki memleketlisi, mini mini yavru, sessizce titreye titreye ağlıyor. – Ağlama be! Ağlama be! Eskici başka söz bulamamıştı. Bunu duyan çocuk hıçkıra hıçkıra, katıla katıla ağlamaktaydı. Bir daha Türkçe konuşacak adam bulamayacağına ağlamak- taydı. – Ağlama diyorum sana! Ağlama! Bunları derken onun da katılaşmış yüreği yumuşamış, şişmiş- ti. Önüne geçmeye çalıştı ama yapamadı, kendisini tutamadı. Gözlerinin dolduğunu ve gözlerinden kayan yaşların Arabis- tan sıcağı ile yanan kızgın göğsüne bir pınar sızıntısı gibi serin ve ürpertici bir şekilde döküldüğünü duydu. Refik Halit Karay (Kısaltılmıştır.) METİN TÜRLERİ 5. BÖLÜM 113 UYGUN TÜRKÇE 5 SPOTLU SORU BANKASI ETKİNLİK 34 Açıklaması verilen metin türünü bulunuz, kutusuna adını yazınız. masal haber yazısı dilekçe hikâye fabl "Amacım öğüt vermektir ama aynı zamanda insanları eğlendiririm. Kahramanlarım insan dışı varlıklardır. Olayların sonunda insanlara mutlaka bir ders veririm. Bilin bakalım ben neyim?" "Tekerlemeler ile başlarım. Tamamen hayal ürünüyüm. Olaylarım ve kahramanlarım tamamen olağanüstüdür. Yerim ve zamanım belli değildir. Bilin bakalım, ben neyim? "Bir yerden bir isteğin mi var? Yoksa bir şeyi resmî bir şekilde şikâyet mi edeceksin? O zaman tarihini yazmayı unutma. İmzayı da sağ alta... Ben ne miyim?" "Yaşanmış veya yaşanması mümkün olan olayları, okuyucuya zevk vererek anlatırım. Bir bölümünü yer ve zaman unsurlarına bağlaya- rak ele alırım. İnsanları düşündürmekten çok duygulandırmak isterim. Bilin bakalım ben neyim?" "Kim, nerede, ne zaman, nasıl?" her şeyi ben bilirim. İlginç bir olay oldu mu hiç durmam he- men söylerim. İnsanlar gündemi benimle takip ederler. Ee peki, ben neyim?" Hikâye ve Hikâye Ögeleri, Masal, Fabl, Dilekçe, Gazete Haberleri Hikâye Fabl Masal Dilekçe Haber yazısı METİN TÜRLERİ 5. BÖLÜM 111 UYGUN TÜRKÇE 5 SPOTLU SORU BANKASI ETKİNLİK 32 Hikâye ve Hikâye Ögeleri, Masal, Fabl, Dilekçe, Gazete Haberleri 1 "Eskici" hikâyesine göre tabloyu doldurun. Hikâyenin Unsurları Yerler Zaman Olay Kahramanlar ve Özellikleri 2 "Eskici" hikâyesinin sonunu değiştirerek tekrar yazınız. ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... Hasan: Yetim, vatanını, ana dilini seven Eskici: Fakir, ana dilini seven, duygusal Hasan'ın beş ya- şında olduğu dö- nem İstanbul Filistin Hasan'ın anne ve babasının vefatının ardından Filistin'e gönderilmesi ve orada Türkçe konuşan eskici ile diyaloğu Öğrenci yorumu METİN TÜRLERİ 5. BÖLÜM www.sadikuygun.com.tr 112 ETKİNLİK 33 Aşağıdaki fablı okuyunuz. Verilen görselleri fabldaki olayların oluş sırasına göre numaralandırınız. AT İLE EŞEK Bir eşek geçimsiz bir atla Birlikte çıkmış yola. Yalnız koşumu varmış atın sırtında, Zavallı eşekse yıkılıyormuş yükten. Ata yalvarmış, ondan yardım istemiş, Yoksa kente varamadan ölecekmiş. "Bu dilek." demiş, "Saygısızlık sayılmaz. Yükün yarısını ne olur siz alın, Çok bir şey değil bakın." At "Hayır!" demiş. Üstelik kızmış tepinmiş. Ama yük altında kalınca arkadaşı, Anlamış yaptığı yanlışı. Arabayı da çektirmişler ona Yüklemişler eşeğin postunu da sırtına! Yardım etmeliyiz birbirimize, İnsanlık bunu gerektirir. Bir gün komşun ölürse eğer Yükü senin sırtına binebilir. La Fontaine Hikâye ve Hikâye Ögeleri, Masal, Fabl, Dilekçe, Gazete Haberleri 5 2 3 1 4 DİL BİLGİSİ 6. BÖLÜM www.sadikuygun.com.tr 128 ETKİNLİK 35 uçurtma Evsiz Öğrenci Balkon Koşu Gözlem Avcı Vergi Yürüdük Güzel 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 simitler balıkçı kalemler babası nehirde kalemlik zorluk kapının silgi koldan balığım dilimiz Fiil Kökü Rafı 1 İsim Kökü Rafı tuzluk eli odunluk aşçı bulutlar baharın buzlu karlı sessiz yolcu göbekli Ek ve Kök Kavramı / Yapım Eki 1 Tablodaki sözcüklere uygun yapım ekleri getirerek yeni sözcükler türetiniz. 2 Verilen cümlelerdeki yapım eki almış sözcükleri bulup örnekteki gibi altını çiziniz. 1 Sütlü kahveyi çok severim. 2 Yorgunluktan kendimi eve zor attım. 3 Ayşe, gözlüklerini evde unutmuş. 4 Tatilde tercihi sessizlik ve huzurdu. 5 Polisler suçluyu anında buldu. 6 Yersiz hareketleri herkesin canını sıkmıştı. 7 Öğrenciler gösteri alanına geliyordu. 8 Belki de bu işte bir terslik var. 9 Vatandaşlık ödevlerimizi yerine getirmeliyiz. 10 Et çok yağlıydı, bu yüzden yemedik. 11 Oda havasız kaldığı için annem pencereyi açtı. 12 Ali, çok şakacı bir çocuktu. 13 Deniz dalgalı olduğu için fazla yüzmedik. 14 Ormanlık alanda mangal yaktık. 15 Bu konuda kararlı sözleri alkış aldı. 16 Karlı havalarda daha yavaş gitmelisin. -cı -lık -lı -sız Simit Saat Kitap Zeytin Telefon Su simitçi saatçi kitapçı zeytinci telefoncu sucu simitlik saatlik kitaplık zeytinlik telefonluk suluk simitli saatli kitaplı zeytinli telefonlu sulu simitsiz saatsiz kitapsız zeytinsiz telefonsuz susuz DİL BİLGİSİ 6. BÖLÜM ETKİNLİK 36 uçurtma Evsiz Öğrenci Balkon Koşu Gözlem Avcı Vergi Yürüdük Güzel 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 simitler bal kçı kalemler babası nehirde kalemlik zorluk kapının silgi koldan balığım dilimiz Fiil Kökü Rafı 1 İsim Kökü Rafı tuzluk eli od nluk aşçı bulutlar baharın b zlu karlı sessiz yolcu göbekli 129 UYGUN TÜRKÇE 5 SPOTLU SORU BANKASI Ek ve Kök Kavramı / Yapım Eki 1 Tabaklardaki sözcükleri isim köklü ve il köklü olarak gruplayınız, numarasını raftaki tabaklara yazınız. 2 Ağaçtaki elmalardan yapım eki alan- larını boyayınız. 2 6 3 4 7 5 8 9 10